developer.overheid.nl

Ontwikkelaarsportaal van de Nederlandse overheid

Ga naar hoofdinhoud

Richtlijn: gebruik van PKIoverheid-certificaten

Om de vertrouwelijkheid, integriteit en authenticiteit van gegevens te waarborgen worden gegevens vaak versleuteld en/of digitaal ondertekend op basis van public key cryptografie. Om het eigenaarschap van public keys te kunnen waarborgen worden certificaten gebruikt die in een Public Key Infrastructure (PKI) worden uitgegeven.

PKIoverheid is de Public Key Infrastructure van X.509 certificaten die onder toezicht staat van de Nederlandse overheid. Logius is de organisatie die het PKIoverheid-stelsel beheert. De certificaten zelf worden geleverd door een aantal door PKIoverheid erkende partijen. Meer informatie kun je vinden bij Logius.

Gebruik van PKIoverheid-certificaten is onderdeel van andere standaarden, zoals Digikoppeling.

PKIoverheid-certificaten kunnen gebruikt worden voor:

  1. versleuteling van verbinding (mTLS) of bericht of document, of
  2. verzegeling/ondertekening van bericht of document.

PKIoverheid-certificaten worden sinds 2022 niet meer gebruikt voor publiek toegankelijke websites.

Rationale: Waarom PKIoverheid-certificaten gebruiken?​

PKIoverheid is bedoeld voor situaties waarin meer zekerheid over de identiteit van de organisatie waarmee gegevens worden uitgewisseld noodzakelijk of wenselijk is. Bij de uitgifte van certificaten vinden specifieke controles plaats om zeker te zijn dat het certificaat inderdaad wordt aangevraagd door iemand die namens die organisatie mag handelen. De normen hiervoor zijn vastgelegd in het PKIoverheid-afsprakenstelsel.

Doelgroep: Wie zijn betrokken?​

Deze richtlijn is relevant voor:

RolTypische activiteiten
DevelopersImplementeren van specifieke controles (bijvoorbeeld op OIN) en afstemming met overige rollen van de implementatie
BeheerdersInstalleren en configureren van PKIoverheid-certificaten
Security officersAanvragen van PKIoverheid-certificaten, en betrokkenheid bij of intern toezicht op het bijkomende certificaat- en sleutelbeheer
ArchitectenBorgen van het gebruik van passende (overheids)richtlijnen

Implementatie: Hoe gebruik je PKIoverheid-certificaten?​

PKIoverheid-certificaten zijn normale X.509-certificaten die onder een eigen root Certificate Authority (CA) vallen. Het certificaat van deze root CA is standaard geen onderdeel van de trust stores van operating systems en browsers. Daardoor zullen PKIoverheid-certificaten niet zonder aanvullende acties geaccepteerd worden.

  1. Het certificaat van de root CA van PKIoverheid (en afhankelijk van de implementatie ook de certificaten van de intermediate CA's) moet in de trust store geïmporteerd worden. Deze certificaten kun je downloaden van de site van PKIoverheid.

  2. Van PKIoverheid moet bij gebruik ook gecontroleerd worden of certificaten niet zijn ingetrokken. De Certificate Revocation Lists (CRLs) van de uitgevende CA's moet dus vanuit de productieomgeving gedownload kunnen worden.

  3. In veel toepassingen, zoals Digikoppeling, moet het Organisatie Identificatie Nummer (OIN) van de organisatie of het organisatieonderdeel in het Subject.serialNumber veld van het PKIoverheid-certificaat zijn opgenomen. Hiermee moet je rekening houden bij het maken van het Certificate Signing Request (CSR) dat je opstuurt naar je PKIoverheid-certificaatleverancier (CA).

  4. Voor testen is het mogelijk om TRIAL PKIoverheid certificaten te gebruiken. Zie https://github.com/pkioverheid/g4-trial.

Methoden en technieken​

PKIoverheid-certificaten zijn technisch hetzelfde als "gangbare" X.509-certificaten, ze maken alleen onderdeel uit van een afzonderlijke certificaathiërarchie. Hierdoor zijn de bovenstaande acties meestal voldoende voor implementatie.

Tools​

Gangbare tools voor certificaatbeheer zijn openssl op Linux en keytool in Java.

Vraag ook na bij de beheerder of security officer of de organisatie een meer geavanceerde certificaat- en keymanagement tool gebruikt.

Gerelateerde richtlijnen​

–

Succescriteria​

Wanneer voldoe je aan deze richtlijn?

  • De koppelingen met externe systemen gebruiken PKIoverheid-certificaten waar nodig

  • Je voert de relevante controles uit op de certificaten van je communicatiepartner(s), zoals op OIN en revocatiestatus.

Wanneer ben je echt goed bezig?

  • Je organisatie werkt volgens richtlijnen en processen in de omgang met certificaten.

Wanneer is deze richtlijn van toepassing?​

Gebruik van PKIoverheid-certificaten wordt meestal afgedwongen als onderdeel van andere standaarden, of door de beheerder van een voorziening waar je gebruik van maakt. Verder is het gebruik van PKIoverheid raadzaam als een hogere mate van zekerheid nodig is over de organisatie met wie je gegevens uitwisselt.

Bronnen​

Wetten​

–

Beleid​

Gebruik van PKIoverheid is vaak verplicht bij het aansluiten op voorzieningen als DigiD en de Basisregistratie Personen (BRP). De beheerders van dergelijke voorzieningen kunnen aanvullende voorwaarden stellen aan informatie in het certificaat. Controleer dit vóór het aanvragen van certificaten.

Standaarden​

Communities​

–

Literatuur​

  • Algemene informatie over X.509-certificaten is makkelijk vindbaar op het internet, bijvoorbeeld op Wikipedia.
  • Het NCSC heeft een gearchiveerde publicatie uit 2021 die nog steeds veel bruikbare informatie bevat.

Bronnen op developer.overheid.nl​

–